Nederlandse onderzoekers hebben een nieuwe aanpak ontwikkeld om het gebruik van antibiotica bij ernstige COPD‐aanvallen terug te dringen. De resultaten van het onderzoek zijn onlangs gepubliceerd in een vooraanstaand medisch vaktijdschrift.
Patiënten met ernstige COPD kunnen zware aanvallen van benauwdheid krijgen, die soms fataal aflopen. De trigger voor zo’n aanval is niet altijd duidelijk. Als de patiënt groen slijm ophoest, kan dat wijzen op een bacteriële infectie als oorzaak. Dokters geven in dat geval antibiotica om zo snel mogelijk de prikkel voor zo’n aanval weg te nemen. ‘Tot nu toe waren de kleur van het opgehoeste slijm en het verhaal van de patiënt de criteria voor het voorschrijven van antibiotica. Maar niet altijd is er dan echt sprake van een infectie’, aldus longarts en onderzoeker Wim Boersma (Noordwest Ziekenhuis, Alkmaar). Patiënten schatten de kleur van het slijm soms verkeerd in en het slijm kan ook om andere reden groen zijn. ‘Sommige patiënten krijgen dus voor niets antibiotica.’
Snelle bloedtest
‘Wij hebben aangetoond dat een bloedtest betere aanwijzingen geeft voor een infectie’, vertelt Wim Boersma. De bloedtest kan in principe binnen enkele minuten worden uitgevoerd. ‘Daardoor hoeven minder patiënten antibiotica te slikken. Uit ons onderzoek blijkt dat dit een veilige manier is om het gebruik van antibiotica terug te dringen. Dat is belangrijk voor deze patiënten, die vaak al een lange ziektegeschiedenis achter zich hebben. Het is ook belangrijk voor anderen. Hoe minder antibiotica, hoe minder last we hebben van resistente bacteriën.’
Nederlandse ziekenhuizen
Wim Boersma heeft in het onderzoek samengewerkt met collega’s in Groningen, Enschede en Amsterdam. De onderzoekers hebben een groep patiënten behandeld door af te gaan op de resultaten van een bloedtest. Daarbij werd gekeken naar C‐reactief proteïne (CRP) in het bloed, een eiwit dat snel wordt aangemaakt als er ergens in het lichaam een ontsteking is. Als patiënten met een ernstige COPD‐aanval veel CRP in het bloed hadden, kregen ze antibiotica. Een controlegroep werd op de gebruikelijk manier behandeld door af te gaan op de kleur van het slijm. Beide groepen kwamen even goed uit de test. Maar met bloedtests was minder vaak antibiotica nodig. ‘Een op de zeven patiënten krijgt voor niets antibiotica, zo blijkt uit ons onderzoek’, zegt Wim Boersma. ‘Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk nog hoger, omdat we niet alle zware COPD‐patiënten in ons onderzoek konden betrekken.’
Nieuwe richtlijn
Wim Boersma gaat de nieuwe methode nu geleidelijk invoeren bij de behandeling van patiënten. Hij verwacht ook dat de richtlijn voor het geven van antibiotica bij COPD‐aanvallen wordt aangepast. ‘We worden ons steeds bewuster van het resistentiegevaar. Antibiotica blijven natuurlijk belangrijk. Maar ze moeten op goede gronden gebruikt worden. Ons onderzoek draagt daar belangrijk aan bij.’ De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in de European Respiratory Journal, een toonaangevend tijdschrift over longziekten.
Het Longfonds en NRS
Het Longfonds en de Netherlands Respiratory Society (NRS) brengen dit onderzoek gezamenlijk onder de aandacht. Het Longfonds strijdt voor mensen met een longziekte en wil gezonde longen gezond houden. In Nederland zijn ruim een miljoen mensen met een longziekte, zoals COPD, astma of een zeldzame longziekte. De NRS is de koepel van Nederlandse wetenschappers op het gebied van gezondheid en ziekten van longen en luchtwegen.
Download het rapport van The European Respiratory Society: CRP-guided Antibiotic Treatment in acute exacerbations of COPD admitted to Hospital
