De ziekte van Parkinson is de snelst groeiende leeftijdsgebonden neurologische ziekte ter wereld. Een monotone stem is één van de typische kenmerken die kunnen wijzen op Parkinson.
Promovenda Vass Verkhodanova van Rijksuniversiteit Groningen/Campus Fryslân onderzocht hoe veranderingen in de spraak kunnen worden opgemerkt en hoe dit kan leiden tot het eerder opsporen en behandelen van Parkinson.
Eerste symptomen van Parkinson
De verandering in spraak is een van de eerste symptomen van de ziekte van Parkinson en treedt eerder in dan andere bekende symptomen zoals stramheid. Wanneer de verandering in spraak vroegtijdig wordt opgemerkt, kan de persoon met Parkinson eerder beginnen met bijvoorbeeld spraaktherapie. Er is echter nog geen eenvoudige test voorhanden om de diagnose te stellen.
Onderzoek
Uit het promotieonderzoek van Verkhodanova blijkt dat spraak hierbij een sleutelrol kan spelen. In haar proefschrift onderzocht ze hoe men spraak van mensen met Parkinson kan herkennen. Het uiteindelijke doel is om met spraaktechnologie de ziekte van Parkinson in een vroeg stadium op te sporen.
Verkhodanova voerde een grootschalig onderzoek uit waarin zij audiofragmenten van zowel neurologisch gezonde Nederlandse sprekers als Nederlandse sprekers met Parkinson liet beluisteren door mensen zonder ervaring met spraakstoornissen en aan logopedisten.
Haar bevindingen tonen aan dat de internationale groep, namelijk de Duitse en Engelse luisteraars die geen Nederlands spraken, nauwkeuriger waren in het eruit pikken van de ‘ongezonde’ spraakfragmenten.
Doordat zij onbekend zijn met de Nederlandse taal, lukte het hen beter om de inhoud van de afgespeelde boodschap te negeren en zich te richten op de akoestiek van de spraak. Met andere woorden, ze gingen af op ‘hoe’ de spraak klonk in plaats van ‘wat’ er gezegd werd.
App voor taaltraining voorkomt isolement
Momenteel werkt Verkhodanova samen met andere wetenschappers aan de ontwikkeling van een app waarmee mensen met Parkinson hun spraak kunnen trainen naarmate deze achteruitgaat.
De app onderscheidt zich van andere apps doordat deze ook geschikt is voor sprekers van minderheidstalen. Vroeg beginnen met logopedie kan helpen voorkomen dat mensen met Parkinson in een sociaal isolement raken.
Vass Verkhodanova
Verkhodanova heeft een Bachelor. in Computational and Applied Linguistics en een Master in Phonetics and Speech Technologies aan de Saint Petersburg State University, Rusland (allebei cum laude). Voor haar masterscriptie werkte ze aan een algoritme voor automatische detectie van aarzelingsverschijnselen in Russische Spontane spraak.
Tijdens haar master werd ze aangenomen als onderzoeker in het laboratorium Speech and Multimodal Interfaces laboratory in Saint Petersburg Institute voor Informatics and Automation van de Russian Academy of Sciences en werkte ze verder aan het onderwerp ‘aarzelingen in Russische spontane spraak’.
Gedurende haar tijd daar, ontving Verkhodanova een patent voor haar algoritme en won ze verschillende prestigieuze subsidies voor haar onderzoek, waaronder de Young Research Grant van de Russian Foundation for Basic Research (tweemaal ontvangen) en de Young Researcher Grant for Basic Research (driemaal ontvangen).
Daarnaast werkte ze aan en publiceerde ze over verschillende projecten op het gebied van spraaktechnologieën en fonetiek van minderheidstalen en talen met een lage bevolkingsdichtheid. De afgelopen twee jaar was ze programmacommissielid voor de SPECOM-conferentie en co-supervisor van meerdere stagiaires en masterstudenten over onderwerpen met betrekking tot spraaktechnologie.
